W dniu 24 lutego 2023 roku, w siedzibie Starostwa Powiatowego w Gostyninie odbyła się konferencja z udziałem m.in.: Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika, Przedstawicieli Muzeum Mazowieckiego w Płocku: Dyrektor Leonard Sobieraj, Z-ca Dyrektora Tomasz Kordala, Michał Bartosiak oraz Historyczka Regionalna Barbary Konarskiej-Pabiniak i projektantów firmy AS Arch Adrianny Sejbuk i Martyny Stasiniewskiej.
W spotkaniu uczestniczyli również gospodarze w osobach Wicestarosty Gostynińskiego Marii Wróblewskiej, Przewodniczącej Rady Powiatu Gostynińskiego Katarzyny Osowicz-Szewczyk, Członka Zarządu Romana Augustyniaka i Naczelnika Wydziału Architektury i Budownictwa Elżbiety Stasiniewskiej, jak również gości Wójt Gminy Szczawin Kościelny Barbara Stępniak oraz lokalne media.
Celem konferencji było zaprezentowanie zakresu prac oraz przedstawienie koncepcji Muzeum Ziemi Gostynińskiej.
Muzeum Ziemi Gostynińskiej - jakie będzie?
Najnowszym projektem służącym wzbogaceniu oferty wystawienniczej Muzeum Mazowieckiego w Płocku jest idea utworzenia placówki muzealnej w Gostyninie jako oddziału MMP. Realnego kształtu nabrała ona w grudniu 2020 r., gdy Samorząd Województwa Mazowieckiego zakupił od prywatnego właściciela zabytkowy budynek dawnych jatek miejskich przy ul. Floriańskiej 23. Gostynińskie jatki, zwane też ,,kramami", ,,arkadami" lub gostynińskimi sukiennicami", powstały w latach 20. XX w. z inicjatywy burmistrza Gostynina Michała Żylińskiego. Jest to obiekt murowany z cegły, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta (40 m długości, 7,5 m szerokości). Wzdłuż obu dłuższych ścian znajdują się arkadowe podcienia, wsparte na jedenastu toskańskich kolumnach i narożnych filarach o skośnych ścianach. Powierzchnia zabudowy, łącznie z podcieniami, wynosi 320 m², powierzchnia użytkowa parteru - ok. 250 m². Na poddaszu, uwzględniając ograniczenia spowodowane dwuspadowym dachem, będzie można wykorzystać powierzchnię ok. 150 m². Całkowita powierzchnia działki to 1440 m².
Obecnie jatki są jednym z najcenniejszych obiektów zabytkowych w Gostyninie, a przy tym - interesującym przykładem dwudziestowiecznej architektury municypalnej na Mazowszu. Urządzenie w nim placówki muzealnej jest koncepcją w pełni uzasadnioną. Jej realizacja z jednej strony przyczyni się do ożywienia życia kulturalnego w niewielkim mieście jakim jest Gostynin, z drugiej zaś zapewni długi żywot zabytkowemu budynkowi, którego stan techniczny obecnie jest zły.
Naszą stałą ekspozycję w budynku jatek miejskich chcemy poświęcić dziejom Gostynina i stanowiącej południowo-zachodni kraniec Mazowsza - historycznej ziemi gostynińskiej. Baza źródłowa do dziejów Gostynina i - co za tym idzie - potencjalny asortyment eksponatów na wystawę, są pod względem ich chronologii bardzo zróżnicowane ilościowo. Wyraźną cezurę stanowi wielki pożar miasta w 1809 r., który strawił prawie całą jego zabudowę drewnianą, w tym ratusz z przechowywanymi w nim księgami miejskimi i dokumentami. Dawne miasto przestało istnieć, a wraz z nim - kultura materialna mieszkańców oraz utrwalone na piśmie świadectwa przeszłości. Obecnie, w odniesieniu do wieków średnich i nowożytności (do XVIII w.), dysponujemy niewielką liczbą eksponatów na tyle atrakcyjnych dla zwiedzających, by nadawały się na planowaną wystawę. Są to zabytki archeologiczne ze wzgórza zamkowego oraz z położonego między jeziorami Kocioł i Czarne grodziska z XIII-XIV w., uzupełnione wiarygodnymi planami i rekonstrukcjami, dokument lokacyjny Siemowita IV z 1382 r., najstarsze plany Gostynina z czasów rządów pruskich. Dopiero z dwóch ostatnich stuleci pochodzi znaczna ilość interesującego nas materiału historycznego i ekspozycyjnego. A zatem, z przyczyn od nas niezależnych, narracja historyczna Muzeum Ziemi Gostynińskiej dotyczyć będzie w głównej mierze XIX i XX w. Z tego zaś czasu na uwzględnienie zasługują – jak sądzimy - następujące zagadnienia:
• ziemianie Ziemi Gostynińskiej i ich siedziby;
• udział społeczeństwa Ziemi Gostynińskiej w walce o wolną Polskę (Insurekcja Kościuszkowska, powstania narodowe w XIX w., I wojna światowa, wojna z bolszewikami w 1920 r.);
• mniejszości etniczne i religijne do 1945 roku (powstanie osiedla tkaczy w Gostyninie, kościół ewangelicki, koloniści niemieccy i ich relacje z Polakami, ludność żydowska w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym dawnego Gostynina, społeczność rosyjska w czasie zaborów);
• rozwój Gostynina w okresie międzywojennym (samorząd Gostynina i jego osiągnięcia, znaczące inwestycje budowlane: szpital miejski, nowa szkoła, nowy kościół parafialny, stadion, jatki miejskie, szpital psychiatryczny w Zalesiu, sanatorium przeciwgruźlicze w Kruku, połączenie kolejowe z Kutnem, przejawy życia kulturalnego i umysłowego);
• II wojna światowa (getto żydowskie, egzekucje, w tym Akcja T4);
• Ziemia Gostynińska w latach 1945-1989;
• Gostynin w III RP.
Stała ekspozycja będzie najważniejszym, merytorycznie i objętościowo, elementem Muzeum Ziemi Gostynińskiej. Chcemy w nim urządzić również salę wystaw czasowych, bibliotekę, pomieszczenia edukacyjne i biurowe, salę wielofunkcyjną (konferencyjną), sklepik, magazyn zbiorów. Ponadto dziedziniec muzeum zostanie przeznaczony na imprezy plenerowe.
O projekcie budynku piszą architektki z biura projektowego AS Arch
Naszym celem było stworzenie przestrzeni wystawienniczej dla muzeum w Gostyninie, miejsca, które zainspiruje i zintegruje mieszkańców miasta. Niniejsze opracowanie, poprzedzone analizami architektonicznymi i urbanistycznymi oraz doświadczeniem w projektowaniu podobnych obiektów, zawiera wszystkie niezbędne elementy, które służyć będą zgłębianiu historii naszego regionu, organizacji wydarzeń kulturalnych, wystaw i koncertów. Dołożyłyśmy wszelkich starań, aby nasza koncepcja była spójna, funkcjonalna, spełniała oczekiwania użytkowników, aby nie naruszała pięknej bryły budynku. Funkcję uzupełniającą stanowią elementy zagospodarowania dziedzińca oraz ogrodu.
Nasze rozważania projektowe posunęłyśmy nieco o krok naprzód pokazując działania, jakie można podjąć przy założeniu obopólnej zgody i współpracy zainteresowanych stron projekt fontanny jest jedynie naszym wizjonerskim marzeniem.
Budynek główny przeznaczony do generalnego remontu z zachowaniem istniejącej bryły i detali. Wnętrze zupełnie nowe z nową klatka schodową i windą. W budynku znajdować się będą wystawy stałe i czasowe. Dodatkowo na piętrze zaprojektowana zostanie sala edukacyjna.
Kształt i forma dziedzińca pozostaną bez zmian. Zniszczone budynki wewnątrz zostaną odbudowane, dodatkowo została zaprojektowana muszla koncertowa.
Jesteśmy na etapie projektowania wnętrza uwzględniając program funkcjonalny. Ostateczna wersja nie jest jeszcze zatwierdzona.
Na podstawie przeprowadzonych analiz wnioskujemy, że dawny charakter budynku gostynińskich Arkad został zaniedbany, nie tylko poprzez brak remontów, ale też poprzez parkujące samochody oraz wycinkę drzew. Kiedy spojrzymy na dawne fotografie zauważymy, że budynek Arkad otoczony był zielenią niemal z każdej strony. Mając na względzie wysoki standard estetyczny bryły budynku i jego otoczenia oraz aspekt ekologiczny uważamy, że obowiązkiem jest podjęcie działań dodatkowych mających na celu przywrócenie ładu przestrzennego i roślinności dla danego terenu - Adrianna Sejbuk, Martyna Stasiniewska firma AS Arch.
Źródło Powiat Gostyniński, zdjęcia: Gostynin.info, zdjęcie główne: fb Adam Struzik
